Restauratie eierschaal porselein kopje

Eierschaal porselein is zeer dun, kwetsbaar porselein van Chinese origine. Het porselein is zo fijn dat het licht door laat en in sommige gevallen alleen uit glazuur lijkt te bestaan. Het werd voor zover bekend voor het eerst gemaakt aan het begin van de Ming-dynastie in 1400 na Christus. Het is ook enige tijd in Nederland geproduceerd door de Haagse Plateelbakkerij Rozenburg het beschilderde eierschaal op de dag van vandaag vervaardigd, maar niet meer op zo’n grote schaal.

Eierschaal porselein is relatief duur als gevolg van de risico’s voor de producent. Het dunne porselein breekt snel bij het bakken en bij het decoreren moet ook erg voorzichtig met het materiaal worden omgesprongen. Alleen ervaren pottenbakkers wagen zich dan ook aan de productie. Eierschaal porselein is erg populair bij keramiekverzamelaars. Vermoedelijk is het juist door de kwetsbaarheid en kostbaarheid dat betrekkelijk veel vroeg eierschaal porselein bewaard is gebleven.

Over het productieproces van eierschaal porselein werd erg geheimzinnig gedaan. Rozenburg deed er dan ook enige tijd over om de kunst onder de knie te krijgen. Er wordt daarom ook vaak gezegd dat Rozenburg het eierschaal porselein ‘uitgevonden’ heeft. Algemeen wordt aangenomen dat het porselein oorspronkelijk gedraaid werd op een pottenbakkerswiel en daarna afgeschaafd om de extreem dunne laag te realiseren. Tegenwoordig wordt bij de productie gebruikgemaakt van een mal waarin de vloeibare porseleinklei met kaolien porselein aarde wordt gegoten. De mal trekt zoveel vocht uit het vloeibare porselein dat deze droogt en de mal weggebroken kan worden. Het laagje ongebakken porselein kan in of buiten de mal dunner of gelijkmatiger van dikte gemaakt worden.

De benaming 'eierschaal' refereert alleen aan de dikte van het materiaal en niet aan de kleur of de decoratie. Eierschaal porselein vindt men dus op verschillende wijzen gedecoreerd. Soms wordt het beschilderd voordat het glazuur wordt gebakken met voorstellingen die alleen zichtbaar zijn als het stuk tegen het licht wordt gehouden.

Eierschaal porselein laat zich prachtig conserveren. In dit geval is het gebroken kopje van eierschaal porselein in vele delen gebroken. Eerst zet de restorator het kopje weer in elkaar met tape voor en achter dwars op de naad te plakken. Soms moet eerst de ene scherf vastgezet worden, zodat de andere scherf eierschaal porselein ook past. Pas als alles stevig in elkaar zit, kan de restorator met lijmen beginnen van het dunne eierschaal porselein. We gebruiken een waterdunne twee componenten lijm en maken hem met wat witte pigment op kleur. Door de capillaire werking laat men de lijm invloeien. Het duurt plusminus vier tot vijf dagen totdat de lijm uithard. Net op tijd moet men de plakkertjes verwijderen met een mesje en alcohol met een wattenstaafje, de lijm is immers ook onder het tape gaan zitten. Een tijdrovende klus en met eierschaal porselein moet men voorzichtig omgaan het kan zeer snel breken. Als er kleine schilfertjes ontbreken kan met de op kleur gemaakte lijm ook indikken en in een malletje doen of spatelen op het ontbrekende scherfje. Daarna alles mooi in model schuren en glanzend polijsten. Een retouche aanbrengen op de lijmnaadjes om deze te verdoezelen is niet aan te raden, dus een algehele restauratie. Dit omdat eierschaal porselein heel dun en transparant is en dan laat de dekkende retouche geen licht meer door en blijft een restauratie toch altijd zichtbaar. Op de foto is het proces in kaart gebracht van het eierschaal porseleinen kopje.